Ιστορία

Το 1895-1896 το νεοσύστατο Άσυλο Ανίατων αρχίζει να περιθάλπει άτομα με χρόνια νοσήματα από ιδιωτικούς εράνους γιατί όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στον πρώτο απολογισμό του «…ουδεμίαν περιουσίαν ή τακτικήν πρόσοδον κέκτηται το ημέτερον Άσυλον…». Αναφέρονται επίσης εισπράξεις από κιβώτια που είχαν τοποθετήσει σε ιερούς ναούς, όπως της Αγ. Ειρήνης, Καπνικαρέας, του Αγίου Διονυσίου των Αγίων Θεοδώρων και από κιβώτια σε γνωστά ξενοδοχεία όπως της Αγγλίας, Αθηνάς και Άστεως. Το 1899 αποκτά την πρώτη κληρονομική περιουσία του, που προσέφερε η Σοφία Χλωρού, η οποία περιλαμβάνει εκτός από χρήματα και ένα ακίνητο. Αργότερα, οι περιουσιακές του πρόσοδοι από τοκομερίδια, χρεόγραφα και τόκους από καταθέσεις μαζί με τρέχουσες χρηματικές δωρεές αποτελούσαν κάθε χρόνο πηγές εσόδων, που εξασφάλιζαν όχι μόνο ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς αλλά και σοβαρά περισσεύματα. Έτσι το 1905-1906, συγκέντρωσε, μαζί με την σημαντική πρόσφορα των κοσμημάτων της συζύγου του Μάρκου Δραγούμη, το ποσό των τότε 100.000 δραχμών και αγόρασε την έπαυλη των Πατησίων, δηλαδή το χώρο που σήμερα στεγάζεται το Ίδρυμα.

Στα χρόνια που ακολούθησαν το Ίδρυμα αντιμετώπισε, βασανιστικές, κατά περιόδους, καταστάσεις καλύψεως ελλειμμάτων. Οι δύο πόλεμοι κυρίως συνετέλεσαν στη συνεχή μείωση μέχρις εξανεμίσεως των περιουσιακών χρηματικών πόρων και προσόδων του. Έτσι αναφέρεται στον Απολογισμό του 1951. «…Τα έτη 1943, 1944 και 1945 υπήρξαν τα μελανότερα της ιστορίας του. Η όλη κατάστασις της Ελλάδος κατά τα έτη ταύτα επέδρασε τοσούτον και επί της τύχης του Ασύλου, ώστε ν’ απειλήσει προς στιγμήν αυτήν ταύτην την υπόστασίν του. Χάρις εις την στοργήν και ενίσχυσιν της Αθηναϊκής Κοινωνίας, ηδυνήθη ου μόνον να σταθή εις τους πόδας του αλλά από του έτους 1945 να σημειώνη διαρκή άνοδον…». Τότε αποφασίζεται και γίνεται πραγματικότητα η ανοικοδόμηση δύο μεγάλων πτερύγων στο βάθος του κήπου.

Την προσπάθεια για την επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεών του και του εξοπλισμού του Ασύλου Ανιάτων δανειοδότησε τότε το ΙΚΑ (Σύμβαση 1952) και αργότερα το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας (Σύμβαση 1958). Το 1972 σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 756/22 Β. Διάταγμα το ΑΣΥΛΟΝ ΑΝΙΑΤΩΝ ιδρύει το Ίδρυμα με την επωνυμία ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΕΩΣ ΧΡΟΝΙΩΣ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ, το οποίο αναλαμβάνει την συνέχιση της αποστολής του με κύριο χορηγό το Σωματείο, για την συμπλήρωση των ανεπαρκών πόρων του.

Το Άσυλο Ανιάτων διοικείται από 11μελές Συμβούλιο, λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) και οι οικονομικοί του πόροι προέρχονται αποκλειστικά από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του και τις προσφορές ευαισθητοποιημένων πολιτών, ιδρυμάτων και εταιρειών. Λειτουργεί χωρίς οποιαδήποτε κρατική επιδότηση. Τα μέλη που απαρτίζουν το Διοικητικό Συμβούλιο είναι εθελοντές και σύμφωνα με το καταστατικό ίδρυσης του Ασύλου Ανιάτων, τη θέση του Προέδρου του ΔΣ αναλαμβάνει πάντοτε γυναίκα.

Η Έπαυλη Μάλκολμ βρίσκεται εκεί που λειτουργεί σήμερα το Άσυλο Ανιάτων στην Οδό Αγίας Ζώνης στην περιοχή της Κυψέλης. Ανήκε στον φιλέλληνα Βρετανό ναύαρχο Σερ Πάλτνι Μάλκολμ (Sir Pulteney Malcolm), που είχε γεννηθεί στη Σκωτία το 1768, και οικοδομήθηκε το 1831 από τον ίδιο. Ο Μάλκολμ διοικούσε τον αγγλικό ναύσταθμο στη Μάλτα και ήταν αρχηγός του βρετανικού στόλου της Μεσογείου από το 1828 μέχρι το 1831 και ξανά από το 1833 μέχρι το 1834.

Ο Μάλκολμ γοητεύτηκε από το κλίμα της Αθήνας και έχτισε την εξοχική βίλα του στο “χωριό Πατήσια μισή ώρα μακρυά από την πόλη”. Ξόδεψε για την έπαυλή του τρεις χιλιάδες λίρες, υπέρογκο ποσό για την εποχή, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να δείξει την πεποίθησή του για την απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Ελλάδος και την αισιοδοξία του για το μέλλον της.

Όταν ο Βρετανός ναύαρχος Σερ Πάλτνι Μάλκολμ άρχισε να θεμελιώνει την εξοχική έπαυλή του, σε ολόκληρη την Αθήνα υπήρχε μονάχα ένα σπίτι κατοικήσιμο, όπως αναφέρει ο ιστοριογράφος και αγωνιστής του 1821 Διονύσιος Σουμερλής. Προσθέτει ακόμη πως οι Αθηναίοι, ως συνέπεια του πολέμου “εύρον την πόλιν πάσαν ερείπιον”. Επίσης, και ο Αλέξανδρος Ραγκαβής, που είδε την Αθήνα το χειμώνα του 1830 – 31, γράφει στα απομνημονεύματά του ότι πόλη δεν υπήρχε παρά μόνον “ερείπια επί ερειπίων”.

Το κτίσιμο της έπαυλης του Μάλκολμ στα Πατήσια επέβλεπαν οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ. Η ανασφάλεια όμως εκείνα τα χρόνια ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι αρχιτέκτονες ήταν αναγκασμένοι να πηγαίνουν στην οικοδομή του Μάλκολμ στα Πατήσια με συνοδεία και ένοπλοι, επειδή ληστές παραμόνευαν για να τους πάρουν ομήρους για λύτρα. Είχε μάλιστα διαδοθεί ότι οι αρχιτέκτονες του ναυάρχου είχαν μαζί τους πολύ “μετρητό χρήμα”.

Ένα γεγονός, που είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση στο λαό της Αθήνας εκείνο τον καιρό, ήταν τα δύο δίτροχα κάρα, που ο ναύαρχος Μάλκολμ είχε φέρει από τη Μάλτα και τα έστελνε στα Πατήσια φορτωμένα οικοδομικά υλικά για το χτίσιμο της βίλας του. Έκπληκτοι οι Αθηναίοι μαζεύονταν στην Οδό Πειραιώς για να δουν το θαύμα αυτό της “φράγκικης μηχανικής”.

Η έπαυλη του Μάλκολμ, η οποία σήμερα στεγάζει ένα τμήμα του Ασύλου Ανιάτων, έχει χτιστεί στη θέση ακριβώς όπου ο Κιουταχής, κατά την πολιορκία της Ακρόπολης, είχε στήσει τη σκηνή του. Μετά τον ναύαρχο Μάλκολμ, κατοικήθηκε από τον πρέσβυ της Γαλλίας Πισκατορύ, εν συνεχεία η έπαυλη αγοράσθηκε από την δούκισσα της Πλακεντίας Σοφία Λεμπρέν και αργότερα από τον Πρωθυπουργό Σπυρίδωνα Τρικούπη. Κατόπιν αγοράστηκε από τον τραπεζικό Συριανό φιλότεχνο Μιχαήλ Ροδοκανάκη, από τον οποίο την ενοικίαζε το ΑΣΥΛΟΝ ΑΝΙΑΤΩΝ από το 1901 και την αγόρασε τελικά το 1905 για να αποτελέσει έως και σήμερα την ακοίμητη εστία των δραστηριοτήτων του.